Çocuklar hem suçlu hem mağdur! MİLLİYET, akran zorbalığını yine gündeme taşıyor

Ozan Ömer Kadüker / İSTANBUL – Akran zorbalığının vurma, itme gibi fiziksel şiddet, küfür, alay gibi sözlü saldırı, sosyal dışlama, psikolojik baskı gibi birçok çeşidi var. Çocuklar, akranları tarafından birçok kez sözel veya fiziksel şiddete maruz kalıyor. Ancak son dönemlerde çocuklar arasındaki şiddet, itme, vurma, alay etme gibi saldırılar bıçaklama, silahlı saldırı, cinsel taciz gibi ileri boyutlara ulaşmaya başladı.
Türkiye’nin en acı şiddet tablosu
Bıçak, tabanca…
Ordu’da lise öğrencileri arasında çıkan bıçaklı kavgada göğsünden bıçaklanan 16 yaşındaki öğrenci hayatını kaybetti. İstanbul’da 14 ve 17 yaşlarındaki 2 çocuk kurusıkı tabancayla birbirlerine sokak ortasında ateş ederek o anları video kaydına aldı. Yine İstanbul’da 2 çocuk arasında silahlı kavga çıktı. 14 yaşındaki çocuk vurularak yaşamını yitirdi. İzmir’de ise lise bahçesinde çıkan bıçaklı kavgada 3’ü öğrenci 6 kişi yaralandı. Şanlıurfa’daki silahlı kavgada 2 öğrenci yaralandı. Ankara’da 13 yaşında bir kız öğrencinin aynı okuldan 17 erkek öğrenci tarafından okul tuvaletinde defalarca taciz ve istismar edildiği ortaya çıktı. Edirne, Kocaeli, Kırklareli, Gaziantep, Adıyaman, Samsun’da da bıçaklı kavgalarda birçok öğrenci yaralandı. Bunlar son 1 ayda Türkiye’de yaşanan olaylardan yalnızca birkaçı.
İlginizi Çekebilir
Okul çeteleri
PISA 2022’de de Türkiye’den katılan öğrencilerin yüzde 25’i son 4 hafta içinde okulda çete halinde gezen öğrenciler gördüğünü belirtti. Ayrıca, öğrencilerin yüzde 26’sı okulda silah veya bıçak taşıyan akranlarıyla karşılaştı. Öğrencilerin yüzde 28’i ise bir öğrencinin başka bir öğrenciyi yaralamakla tehdit ettiğini duyduğunu aktardı. Sadece Türkiye’de değil dünyada da benzer olaylar yaşanıyor. Arnavutluk’ta 14 yaşındaki bir öğrenci, başka bir öğrencinin bıçaklı saldırısında hayatını kaybetti. Ülkede büyük tartışmalara neden olan olay sonrasında Tiran’da sivil toplum kuruluşları ve ebeveynler tarafından “çocukların yaşamı, güvenliği ve eğitimi için” sloganıyla protesto düzenlendi.
‘Yüzde 98 arttı’
Zorbalığın da dahil olduğu okul şiddetinin artık boyut değiştirdiğine dikkat çeken İstanbul Kültür Üniversitesi Adalet ve Suç Laboratuvarı Kurucu Direktörü Doç. Dr. Ayhan Erbay, çocukların karıştığı olaylarla ilgili şu bilgileri verdi:
– TÜİK Güvenlik Birimlerine Getirilen veya Gelen Çocuklar veri tabanındaki bilgilere göre 2020-2023 yılları arasında suç işledikleri gerekçesiyle haklarında işlem yapılan çocukların karıştıkları suçlar incelendiğinde kasten öldürme suçunda yüzde 91, yaralama suçunda yüzde 98, cinsel suçlarda yüzde 95 gibi oranlarda artış meydana geldiği görülmekte.
– Aynı yıllar içinde mağdur olduğu gerekçesiyle emniyet birimlerine intikal eden çocuk dosyalarında kasten öldürme suçunun yüzde 264, yağma (gasp) suçunun yüzde 93, yaralama suçunun yüzde 60 ve kişisel hürriyetinden yoksun kılma suçunun ise yüzde 47 oranında arttığı anlaşılmakta. Sadece bu verilerden hareketle kasten öldürme suçunun kurbanı olan çocuk sayısının 2020’de bin 9’dan 2023’te 3 bin 676’ya yükseldiği görülüyor.
Mahalle mahalle sosyal risk haritası çıkarılacak: Şiddet mağduru, risk altındakiler bilinecek
Neden artıyor?
Peki, hem suça sürüklenen hem de mağdur çocuk sayısı neden artıyor? Doç. Dr. Ayhan Erbay Erbay bunun nedenlerini sıralıyor:
“Ölümcül şiddete maruz kalan birini görmek (dijital alanlar dahil), ateşli silah veya bıçak taşıyan çok sayıda akrana sahip olma, ağır fiziksel şiddete maruz kalma veya bu duruma tanık olma, yoksulluğun derinleşmiş olması ve ekonomik olarak gelişim umudunun kaybolması ve herhangi bir konuda, konunun içeriğinden bağımsız bir şekilde rakiple karşılaşan erkek çocuğunun saldırgan olmasına yönelik toplumsal teşvik sisteminin varlığı şiddetin doğallaşmasına, ölümcül olsa da şiddet kullanımının meşrulaşmasına neden olmaktadır.”
Haftada bir zorbalık
TIMSS 2023 verilerine göre dünyada akran zorbalığına uğrayan çocuk oranları artıyor. 2019’da dünya genelinde zorbalığa uğrayan çocuk oranı yüzde 37’yken bu oran 2023’te yüzde 46’ya çıktı. 2019’da Türkiye’deki çocukların yüzde 32’si ayda bir kez zorbalığa uğrarken 2023’te oran yüzde 41’e yükseldi. Öğrencilerin yüzde 16’sı da haftada bir kez zorbalığa uğradığını söyledi.